Słonecznik zwyczajny wbrew pozorom jest rośliną pochodzenia egzotycznego, pierwotnie był uprawiany na terenach dzisiejszego Meksyku, obecnie niemal wszędzie można spotkać jego uprawy. Kariera tej rośliny rozpoczyna się w XVIII w., kiedy to wynaleziono metodę pozyskiwania oleju z nasion słonecznikowych. Olej ten, popularny szczególnie na południu Europy, obok oleju z oliwek był chętnie wykorzystywany przez prawosławnych mnichów podczas postów. W ogrodnictwie wykorzystuje się do celów ozdobnych wiele odmian słonecznika o kolorach kwitów: pomarańczowym i brązowym. Słonecznik z powodzeniem rośnie na glebach wilgotnych, a wręcz bagnistych i z tego powodu w niektórych krajach tropikalnych jest uważany za roślinę przeciwmalaryczną. Z łodyg bogatych w celulozę otrzymuje się papier do celów przemysłowych.

Olej wyciśnięty z nasion słonecznika zawiera witaminę F i inne substancje korzystnie wpływające na skórę.

Stosowany zewnętrznie

Okłady z odwaru ze słonecznika zwyczajnego stosuje się na krwawe wybroczyny podskórne, stłuczenia i uszkodzenia naskórka. Olej słonecznikowy jest dodatkiem do niektórych produktów kosmetycznych, jak odżywki i balsamy.

Stosowany wewnętrznie

Słonecznik zwyczajny w stanach zmniejszonego wydzielania soków żołądkowych powoduje zaostrzenie apetytu, w przeziębieniach przebiegających z podwyższoną temperaturą ma działanie przeciwgorączkowe. Nalewki sporządzane z tej rośliny ułatwiają leczenie nieżytów górnych dróg oddechowych.