Trudno się obyć bez niej w kuchni, doskonale nadaje się do uszlachetniania zup, sosów i deserów.
Śmietankę otrzymuje się po odwirowaniu mleka. Im bardziej tłustą chcemy uzyskać, tym intensywniej przebiega proces wirowania. Śmietana powstaje przez ukwaszenie śmietanki. Przypomina swoim składem chemicznym masło, z tym że poszczególne składniki występują w innych proporcjach. Powinna mieć słodkawy smak, jednolitą konsystencję bez grudek i może pachnieć kwasem. Zawiera niezbędne dla organizmu tłuszcze, witaminy A, D i E, laktozę, kazeinę oraz sole mineralne.

W zależności od zawartości tłuszczu wyróżniamy śmietanę: kawową 9%, sprzedawaną w jednorazowych porcjach lub w proszku, spożywczą (12-18 %), używaną jako zaprawa do sosów i zup, kremową (30-36%) oraz tzw. creme double ( powyżej 45% - Polsce nie produkowaną ). Dobra kremówka powinna mieć jasnokremowy kolor i maślany zapach. Dobrze schłodzona w lodówce nadaje się do ubijania na sztywno. Bita śmietana w sprayu skraca czas przygotowania deserów, ale nie jest tak smaczna jak prawdziwa.
Śmietana jest produktem wysokokalorycznym; 100g 30% śmietany to 290 kcal, 18% - 186 kcal., 12% - 136kacl. Są dwa sposoby jej utrwalania.
Śmietana pasteryzowana jest podgrzewana przez kilka sekund w temperaturze 90C, a potem schładzana. Ten proces wydłuża okres przydatności do spożycia, ale wysoka temperatura zabija naturalną florę bakteryjną i śmietana pozostaje nie zakwaszona, czyli jest rzadka. Dla przywracania gęstości mleczarze dodają bakterie, które wytwarzają kwas mlekowy. W lodówce można ją przechowywać 15-30 dni, otwartą należy spożyć w ciągu 48 godzin.

Śmietana UHT poddawana jest sterylizacji w temperaturze 150C i dlatego ma dłuższy okres ważności ( do 4 miesięcy) Zamknięta może być przechowywana poza lodówką w temperaturze nie wyższej niż 25C, otwarta nie dłużej niż 12 godzin, ale tylko w lodówce.

Inne rodzaje śmietany trzyma się w lodówce w temperaturze nie przekraczającej 4C. Należy chronić je przed światłem, gdyż niszczy ono witaminy i przyspiesza jełczenie tłuszczu.

Śmietana podobnie jak mleko najczęściej jest pasteryzowana, co znacznie przedłuża jej trwałość.

Czasami na bazarach można kupić wiejską śmietanę tzw. zbieraną. Gospodynie, które w warunkach domowych robią taką śmietanę, najpierw schładzają świeże mleko, a gdy trochę postoi, zbierają wierzchnią warstwę tłuszczu. Jest ona wtedy tłusta, kwaśna i ma smak kremówki. Jednak kupowanie śmietany z nieznanych źródeł jest ryzykowne. Bywa, że wiejska śmietana jest podrabiana przez dodanie do niej żelatyny lub mąki. Lepiej nie kupować, jeśli nie mamy pewności, że została wyprodukowana w higienicznych warunkach.

Najczęściej używa się śmietany zawierającej 30% tłuszczu i lekkiej 12% i 18%.

Stosowana wewnętrznie

Śmietana chroni oczy i nabłonek dzięki zawartości witaminy A; jest ważna dla budowy układu kostnego; podnosi odporność organizmu.

Nasze rady;

• śmietana w zupie nie zwarzy się, jeśli rozprowadzimy ją kilkoma łyżkami ciepłego wywaru lub mąką;
• świeżą śmietanę należy dodawać do zupy w ostatniej chwili i nie gotować albo gotować bardzo krótko.
• jeśli chcemy, aby nasze potrawy były mniej kaloryczne; należy używać śmietany 12% albo zastąpić ją jogurtem naturalnym;
• kupować śmietanę, trzeba koniecznie sprawdzać datę ważności.