Uważa się, że na nadciśnienie tętnicze cierpi co 4. dorosły Polak. Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe stwierdza się w 1 przypadku na 100 cierpiących na to schorzenie. Nadciśnienie nerkopochodne (naczyniowo-nerkowe) jest to nadciśnienie tętnicze, do którego dochodzi na skutek niedokrwienia jednej lub obu nerek. Następstwem niedokrwienia nerki jest uruchomienie mechanizmów prowadzących do wzrostu ciśnienia tętniczego. Przyjęto powszechnie, że wartość 140/ 90 mm Hg dla człowieka dorosłego jest granicą między prawidłowym a wysokim ciśnieniem tętniczym. Pierwsza podawana wartość nazywana jest ciśnieniem skurczowym, a druga ciśnieniem rozkurczowym. Lekarze korzystają najczęściej z manometrów rtęciowych lub zegarowych. Coraz powszechniej używane są różnego typu ciśnieniomierze elektroniczne, które są prostsze w obsłudze. Po raz pierwszy ciśnienie należy zmierzyć na prawym i lewym ramieniu (niekiedy mierzy się również na kończynach dolnych). Mankiet (część aparatu, którym owija się ramię) powinien być odpowiedniej szerokości. Należy pamiętać, że jednorazowy pomiar nie upoważnia do rozpoznania nadciśnienia.
Wartości ciśnienia nie są stałe, zmieniają się w ciągu dnia- w nocy ciśnienie tętnicze jest zwykle nieco niższe. Wpływ na ciśnienie ma również ból, zimno, gorąco, wysiłek fizyczny i stres. W przypadku złego samopoczucia należy dodatkowo zmierzyć ciśnienie po to by ustalić czy ma ono związek ze zbyt wysokimi wartościami ciśnienia. Nie leczone nadciśnienie może być przyczyną: m.in. zawału serca, udaru mózgu, uszkodzenia narządu wzroku.

Przyczyny nadciśnienia

Do nadciśnienia nerkopochodnego prowadzą wszelkie czynniki zewnątrz- i wewnątrznaczyniowe, które powodują zwężanie tętnicy nerkowej, co z kolei prowadzi do upośledzenia ukrwienia nerki i aktywności układu renina-angiotensyna-aldosteron.
Główne przyczyny to:

• Zmiany miażdżycowe
• Dysplazja tętnicy nerkowej
• Zatory, zakrzepy tętnic nerkowych
• Zapalenie tętnic
• Guzy uciskające z zewnątrz tętnicę nerkową.

W zdecydowanej większości przypadków występują dwie pierwsze przyczyny.

Objawy nadciśnienia

Nadciśnienie naczynio-nerkowe jest chorobą groźną, także z tego powodu, że w większości przypadków ma początkowo przebieg bezobjawowy. Zwykle wykrywane jest przypadkowo podczas rutynowych badań kontrolnych. Najwcześniejsze dolegliwości są niecharakterystyczne są to uczucie kołatania i bóle w okolicy serca, zawroty głowy, duszność, nadmierne pobudzenie, szum w uszach, krwawienie z nosa.
Pierwszym objawem tego typu nadciśnienia może być niewydolność krążenia lub encefalopatia, czyli przejściowe zaburzenie czynności ośrodkowego układu nerwowego objawiającego się utratą przytomności drgawkami.
U chorych z nadciśnieniem naczyniowo-nerkowym charakterystyczny jest:

• Nagły początek choroby u kobiet przed 40 rokiem życia ( możliwość objawów dysplazji włóknisto- mięśniowej), u mężczyzn po 50 roku życia (podejrzewanie etiologii miażdżycowej);
• Bardzo szybki postęp choroby, po 1 roku choroby ciśnienia rozkurczowe powyżej 120 mm Hg;
• Palenie tytoniu przez ok. 90% chorych.

Leczenie naciśnienia

Zalecana jest umiarkowana aktywność fizyczna, która pomaga w zwalczeniu nadwagi, poprawia samopoczucie. Przeciwwskazane są nagłe obciążenia organizmu oraz wyczynowe uprawianie sportu. W przypadku nikotynizmu należy jak najszybciej porzucić ten nałóg, gdyż palenie papierosów zmniejsza skuteczność leczenia nadciśnienia tętniczego.
Powinniśmy pamiętać o tym, że wypalenie papierosa wiąże się ze skokowym podwyższeniem ciśnienia i przyspieszeniem czynności serca. Palacz szkodzi nie tylko sobie, ale naraża na działanie dymu tytoniowego osoby z najbliższego otoczenia.
Jeszcze do połowy lat 70. metodą z wyboru leczenia nadciśnienia naczyniowo- nerkowego, przy zmianach, w jednej nerce było jej operacyjne usunięcie. Obecnie wykonuje się ten zabieg zdecydowanie rzadziej. Ponadto w leczeniu nadciśnienia naczyniowo- nerkowego wykorzystywane są mniej inwazyjne techniki operacyjne, np. przezskórna angioplastyka. Stosuje się również leczenie farmakologiczne. Leczenie raz rozpoczęte należy zazwyczaj kontynuować do końca życia. Właściwa terapia pomaga zapobiec wystąpieniu powikłań tego schorzenia.

Ziołolecznictwo

Zielarze w przypadku nadciśnienia zalecają:

• Liście ruty, na które zawierają związki działające rozkurczowo na mięśnie gładkie.
• Wyciągi z kwiatu głogu o działaniu hipotensyjnym, wpływające także korzystnie na pracę serca – odwar z łyżki kwiatów na szklankę wody do picia 2x dziennie po ½ szklanki lub 20 kropli nalewki z głogu- 5x dziennie po 20 kropli;
• Wyciąg z serdecznika pospolitego
• Wyciąg z barwnika mniejszego
• Ziele jemioły
• Niektórzy zalecają 20 kropli świeżego soku z czosnku 3 razy dziennie po jedzeniu, w cyklu- 3 dni kuracji, 2 dni przerwy

Psychoterapia

Niezwykle ważne jest unikanie stresu oraz zapoznanie się z technikami relaksacyjnymi w celu zmniejszenia napięcia nerwowego.

Dietetyka

Nadciśnienie tętnicze częściej rozpoznawane jest u osób otyłych. W przypadku nadwagi konieczne jest redukcja masy ciała. Zapobiega to dodatkowemu obciążeniu mięśnia sercowego.
Normalizacja wagi prowadzi do obniżenia ciśnienia tętniczego. Niektórzy zalecają dietę owocową, przez 1-2 dni w tygodniu, gdyż działa ona odkwaszająco i nie zawiera soli kuchennej, owoce mają w swoim składzie dużo potasu, magnesu i wapnia.
Chory z nadciśnieniem tętniczym powinien:

• Zmniejszyć spożycie soli kuchennej ( człowiek potrzebuje ok. 1 g soli dziennie, podczas gdy w Polsce zwyczajowo zjada się jej kilka, kilkanaście razy więcej niż potrzeba dla prawidłowego funkcjonowania organizmu; samo ograniczenie soli w diecie zwykle wpływa na obniżenie ciśnienia o ok. 10 mm Hg)
• Wypijać dużą ilość obojętnych płynów, np. wody niegazowanej, ale zawsze należy zwrócić uwagę, na zawartość sodu i chlorków; zalecane są wody o zawartości sodu poniżej 100 mg / litr chlorków poniżej 300 mg/ litr odpowiednie informacje znajdują się na etykiecie butelki z wodą, pamiętajmy, że „od wody się nie tyje”.
• Zwiększyć spożycie warzyw i owoców, które powinny stanowić danie główne ( mięso jako dodatek)
• Zaprzestać picia alkoholu
• Ograniczyć spożycie mięsa, wędlin, tłuszczów zwierzęcych „czerwone” mięso powinno być zastąpione przez drób i ryby
• Ograniczyć picie czarnej kawy, mocnej herbaty
• Należy uwzględniać w diecie cebulę, czosnek, ryż, gdyż stwierdzono, że wpływają one na obniżenie ciśnienia.