Osteopatia należy do systemu terapii manualnych. Amerykański lekarz, Andrew Taylor Still, opierał się na naukach Hipokratesa, że możliwości wyleczenia choroby tkwią w samym organizmie. Już w XIX w. stwierdził, że choroby można leczyć, wywierając mechaniczny wpływ na różne części ciała, wykorzystując związek, jaki zachodzi pomiędzy chorobą a zaburzeniem wzajemnego układu poszczególnych kości (zwłaszcza kręgów kręgosłupa). Nazwał swój system leczenia osteopatią (dosłownie – „choroba kości”).
Nieprawidłowe ustawienie kręgów może być przyczyną wielu dolegliwości. Zmiany chorobowe w kręgosłupie mogą dotyczyć krążków i stawów międzykręgowych, wiązadeł oraz przyczepów mięśniowych, a zachodzące wokół stawów kręgosłupa zmiany biochemiczne mogą drażnić lub uszkadzać nerwy z niego wychodzące, wpływając niekorzystnie na pracę odległych narządów.
Zmiany w kręgosłupie mogą być spowodowane urazami, wadliwą postawą ciała, obciążeniem, chorobami organicznymi lub nieprawidłowym odżywianiem.
Pacjentami osteopaty są najczęściej: kierowcy, pasażerowie – ofiary gwałtowanego hamowania, także osoby, które przeciążyły kręgosłup dźwigając duży ciężar przy wyprostowanych nogach, oraz osoby z ciężkimi atakami kaszlu astmatycznego.
Ciało ludzki ma wprawdzie wysokiej sprawności układy amortyzujące ruchy ciała (np. stawy skokowe i kolanowe, miednica ze stawami biodrowymi, elastyczne krążki międzykręgowe i krzywizny kręgosłupa), ale one bywają czasem nieskuteczne. Skok na nogi, nawet z niewielkiej wysokości, jeżeli nie jest amortyzowany przez ugięcie kolan, może doprowadzić nawet do wstrząśnięcia mózgu.
W trakcie badania osteopatia zadaje szczegółowe pytania odnośnie
- zdrowia fizycznego i emocjonalnego,
- historii choroby,
- życia rodzinnego,
- charakteru wykonywanej pracy,
- stylu życia,
- uprawiania sportów
- przyjmowanych leków
Terapeuta zapisuje ponadto aktualną wagę i wzrost pacjenta, musi także ocenić budowę szkieletu i postawę badanego.
W populacji europejskiej szczególnie częste są przypadki związane z zaburzeniami ustawienia kręgów i przemieszczaniem się krążków międzykręgowych. Pospolite jest „wypadanie dysku„ (czyli przepuklina jądra miażdżystego krążka międzykręgowego), które następuje przy długo utrzymujących się zaburzeniach lub na skutek urazu o dużej sile. Winna temu jest mała aktywność fizyczna, powodująca zwiotczenie mięśni i wiązadeł stabilizujących kręgosłup.
Osteopatia zaczyna terapię od przeprowadzenia wnikliwego wywiadu dotyczącego ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Następnie dokładnie bada miejsca odjęte dolegliwościami i cały układ kostno-mięśniowy (symetryczne ustawienie barków i miednicy, krzywizny kręgosłupa, brzuch klatkę piersiową także twarz i czaszkę). Czasami skieruje pacjenta na badania rentgenowskie i laboratoryjne. Leczenie stosuje się po dokładnej analizie wszystkich danych.
W osteopatii stosuje się techniki manipulacyjne, np. gładki masaż nerwowo-mięśniowy grzbiety, brzucha, kończyn stawów, klatki piersiowej. Powtarzanie ruchów stawów od powolnych do prędkich, z użyciem siły zwiększa ich ruchomość, likwiduje obrzęki, poprawia krążenie, uwalnia zrosty i nadaje zwiotczałym tkanką sprężystości.
Stosunkowo nowym osiągnięciem jest leczenie czaszkowo–osteopatyczne, mające na celu utrzymanie w równowadze przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego odżywiającego tkanki nerwowe, aby nie powodował zaburzeń równowagi wewnątrz ciała, a co za tym idzie złego stanu zdrowia.
Osteopatia trzewna zajmuje się oddziaływaniem na narządy wewnętrzne. Nasz stan zdrowia wynika z harmonijnego współdziałania systemu nerwowego, narządów wewnętrznych i postawy ciała. Według osteopatii dopiero leczenie, uwzględniające wszystkie aspekty choroby, gwarantuje pełne wyleczenie.