Osteoporoza to choroba, w której dochodzi do zmniejszenia ilości tkanki kostnej. Ubywa zarówno białek budujących kość, jak i substancji mineralnych. Kształt kości pozostaje w zasadzie niezmieniony, chyba, że rozrzedzenie jest duże i wytrzymałość tworzywa kostnego znacznie maleje. Wtedy może dojść do zgniecenia kości i zmiany jej kształtu pod wpływem obciążenia. Związany z wiekiem zanik tkanki kostnej jest procesem fizjologicznym, jeśli tylko objętość masy kostnej nie zmniejszy się poniżej progu wytrzymałości mechanicznej kości. Osteoporozę spotykamy wielokrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Ujawnia się ona najwyraźniej w trzonach kręgów kręgosłupa, w kościach miednicy, udowych i obwodowych odcinkach kończyn.

Objawy

Najczęściej obserwowane objawy choroby to:

• bóle kostne, szczególnie pleców i krzyża przy dłuższym przebywaniu w pozycji pionowej i noszeniu ciężarów
• obniżenie wzrostu i charakterystyczne przegarbienie
• nagły, występujący pod wpływem przeciążenia silny ból, uniemożliwiający wszelkie poruszanie się, wyjątkowo też porażenie korzonków nerwowych przy osteoporozie dotyczącej kręgosłupa
• złamania kości, głównie szyjki kości udowej, przy nieproporcjonalnie banalnym urazie

W rozpoznaniu choroby lekarzowi pomagają takie badania, jak rentgen kości i densytometria. Na zdjęciu rentgenowskim kości objęte osteoporozą wyglądają, jakby były obrysowane ostro zatemperowanym ołówkiem. Densytometria jest droższą, ale nieinwazyjną metodą diagnostyczną. Pozwala ona ocenić procentową zawartość wapnia w kościach.

Przyczyny osteoporozy

Osteoporoza może być zaburzeniem pierwotnym, tzn. nie związanym z występowaniem inne choroby u tego samego pacjenta. Mówimy wtedy o tzw. osteoporozie samoistnej. Do tego typu zaliczamy osteoporozę wieku starszego oraz osteoporozę poprzekwitaniową, związaną ze zmianami hormonalnymi.

Występuje też osteoporoza wtórna - mamy z nią do czynienia wtedy, gdy towarzyszy nadczynności przytarczyc, nadczynności tarczycy, chorobie lub zespołowi Cushinga, cukrzycy. Zwykle występuje ona także w chorobach reumatycznych o charakterze zapalnym, szczególnie w reumatoidalnym zapaleniu stawów i w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa.

Kolejna grupa czynników powodujących osteoporozę wtórną to urazy kości i związane z nimi długotrwałe unieruchomienie (opatrunek gipsowy), stany zapalne ścięgien i samych kości, gruźlica oraz porażenie nerwów. Istota choroby polega na tym, że szybkość tworzenia tkanki kostnej jest zmniejszona, a proces niszczenia kości nasilony. Udowodniono, że poziom parathormonu - hormonu odpowiedzialnego za podwyższanie stężenia jonów wapniowych we krwi, jest większy niż poziom kalcytoniny, która z kolei obniża poziom wapnia we krwi.

Działanie parathormonu polega zaś na tym, że uwalnia on jony wapniowe z substancji kostnej do krwi i dlatego przy braku równoważącego działania kalcytoniny, wbudowującej wapń w kości, stają się one rozrzedzone.

Bardzo istotną przyczyną choroby może być także niedobór wapnia w diecie lub niedostateczne jego wchłanianie z przewodu pokarmowego, np. z powodu niedoboru witaminy D.

Leczenie naturalne

Dieta

Pokarmy, które mogą pomagać w osteoporozie to: mleko i przetwory mleczne (szczególnie korzystne jest codzienne wypijanie 1-2 szklanek maślanki), orzechy i owoce, sok ananasowy. Musimy dostarczać 1 - 1,5 g wapnia na dobę. Wtedy wyłącza się działanie parathormonu, gdyż ilość wapnia we krwi jest duża, a pobudza się aktywność kalcytoniny, która wbudowuje wapń w kości. Aby utrzymać silne kości należy pić sok ananasowy i jeść pokarmy bogate w mangan. Źródłami manganu są:

• owsianka
• orzechy
• fasola
• szpinak
• herbata

Także istotne jest, aby dostarczać organizmowi odpowiednią ilość boru, który występuje w dużej ilości w jabłkach, gruszkach, winogronach, rodzynkach, migdałach i miodzie.

Aby zapewnić odpowiednie wchłanianie wapnia, należy spożywać także pokarmy zawierające witaminę D. Znakomitym jej źródłem są: łosoś, sardynki, węgorz. Produkty, które mogą szkodzić w osteoporozie to: kawa, sól kuchenna i alkohol w nadmiernej ilości.
Po menopauzie i zmniejszeniu wydzielania estrogenów należy jeść pokarmy posiadające aktywność estrogenową, takie jak soja, oraz zawierające dużą ilość boru.

Gimnastyka

Zalecana jest gimnastyka w pozycji leżącej, na podwieszkach lub w wodzie, ogólnie w odciążeniu. Masa ciała musi być prawidłowa.

Ziołolecznictwo

Trzy razy dziennie należy wypijać kieliszek naparu z liści laurowych. Chmiel i szałwia zawierają estrogenopodobne substancje, których spożywanie może zapobiegać osteoporozie. Wierzba biała, wiązówka błotna i pochrzyn działają pomocniczo w przypadku pojawienia się bólu.