Dieta lekkostrawna jest najczęściej zalecanym sposobem żywienia w większości
stanów chorobowych, a także w wieku starszym. Ma istotne znaczenie w leczeniu
chorób przewodu pokarmowego, a zwłaszcza w chorobach żołądka, dwunastnicy i
jelit, w schorzeniach wątroby i dróg żółciowych oraz stanach pooperacyjnych.
Dieta ta powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych, skąd w
jej skład powinny wchodzić produkty z każdej grupy: zbożowe, mleczne, jaja,
mięso, tłuszcze oraz warzywa i owoce. Zawiera ona wszystkie składniki pokarmowe,
lecz podane w formie łatwo przyswajalnej. Wyłącza się tylko te składniki i
produkty, których trawienie może powodować dolegliwości. Ma to zapobiegać
powstawaniu wzdęć, mdłości, uczucia ucisku.
Dieta lekkostrawna wspomaga proces leczenia farmakologicznego.
Składnikiem pokarmowym najczęściej powodującym dolegliwości jest błonnik
pokarmowy, inaczej włókno roślinne. Stanowi on część strukturalną roślin i ze
względu na swoją budowę nie podlega trawieniu przez enzymy przewodu pokarmowego
człowieka. Pełni także bardzo istotną rolę w regulacji czynności przewodu
pokarmowego, skąd też nie jest wskazana jego całkowita eliminacja z diety
człowieka. Należy jednak wykluczyć z jadłospisu produkty zawierające dużo
błonnika pokarmowego, np. suche nasiona roślin strączkowych (fasoli, grochu,
soi, soczewicy) czy pieczywo razowe, a także błonnik w formie surowej. Również
spożycie pestek, skórek i produktów mało rozdrobnionych może być przyczyną
dolegliwości. Zielone warzywa strączkowe – zielony groszek, fasolka szparagowa
powinny wchodzić w skład zup, sałatek warzywnych lub stanowić dodatek do
drugiego dania w formie świeżej lub mrożonek, należy unikać przetworów
konserwowych. Polecane są warzywa w formie gotowanej, rozdrobnione oraz zupy
jarzynowe, które nie powoduje dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
Czasami przyczyną dolegliwości może być połączenie w jednym posiłku produktów
trudno strawnych, np. grubej kaszy z surowym warzywem. Zestawienie kaszy z
gotowaną jarzyną bywa już lepiej tolerowane. Niektóre warzywa mogą być spożywane
na surowo, gdyż są wystarczająco delikatne, np. sałata czy kapusta pekińska.
Warzywa i owoce niedojrzałe, z pestkami, dżemy z owoców pestkowych mogą
powodować dolegliwości. Forma i rodzaj warzyw w diecie lekkostrawnej zależą
przede wszystkim od indywidualnej wrażliwości.
Źródłem błonnika pokarmowego są także produkty zbożowe. Zawierają go tym więcej,
im produkt jest mniej przetwarzany. Pieczywo razowe, świeże pieczywo czy grube
kasze mogą powodować dolegliwości. Także popularne musli, zawierające oprócz
płatków zbożowych suszone owoce i orzechy, to mieszanka, która zawiera duże
ilości błonnika pokarmowego i spożywana, szczególnie bez gotowania, może być
ciężkostrawna. Jedzenie drobnych kasz, np. kaszy manny, czy drobnych makaronów i
mąk wiąże się® z najmniejszym prawdopodobieństwem wystąpienia bólu. Należy
pamiętać, że włókno roślinne poddane działaniu wysokiej temperatury i wody jest
łatwiej strawne niż surowe.
Za duża ilość tłuszczu w diecie, w szczególności ogrzewanego w wysokich
temperaturach (np. smażonego), to kolejna przyczyna dolegliwości ze strony
przewodu pokarmowego. Zupa jarzynowa z odrobiną kapusty nie zawsze musi
powodować problemy z trawieniem, ale tradycyjny bigos z tłuszczem i smażonym
mięsem nie należy do potraw lekkostrawnych. Dieta oszczędzająca przewód
pokarmowy wymaga ograniczenia najbardziej ciężkostrawnej metody przyrządzania
potraw, jaką jest smażenie, w szczególności smażenie produktów panierowanych czy
smażenie w głębokim tłuszczu. W to miejsce zaleca się jako metodę obróbki
termicznej gotowanie, duszenie bez podsmażania ( w większej ilości wody) oraz
pieczenie bez dodatku tłuszczu, tłustych wędlin, tzn. mielonych, wyrobów
garmażeryjnych oraz mięsa przerośniętego dużą ilością tkanki łącznej. Do
tłuszczy lekkostrawnych zaliczamy przede wszystkim świeże, nie ogrzewane masło,
margaryny do smarowania pieczywa, oleje roślinne. Do podprawienia zup i warzyw
należy używać mleka, jogurtu, słodkiej śmietany, samej mąki lub mąki wymieszanej
z tłuszczem bez podsmażania.
Dodatkowo niekorzystnie mogą być pewne ostre i słone przyprawy, jak pieprz,
ostra papryka oraz ocet (marynaty).
W zamian polecane są łagodne zioła, np. koperek, natka pietruszki, majeranek,
tymianek, bazylia, a zamiast octu sok z cytryny. Poprawiają one smak potraw i
wnoszą własną wartość odżywczą. Wśród słodyczy za ciężkostrawne można uznać
czekoladę, chałwę, ciasta kruche i francuskie z kremami. Kawa z ekspresu jest
delikatniejsza niż przyrządzona po turecku.
Ciężkostrawne są smażone potrawy z mąki – naleśniki, placki oraz zupy z
zasmażkami.
Posiłki należy spożywać spokojnie, bez pośpiechu, częściej, ale w mniejszych
ilościach by nie przeciążać przewodu pokarmowego dużą porcją pożywienia i
ułatwić trawieni. Powinno się jeść powoli, dokładnie przeżuwając pokarm i
połykać małe kawałki.
Wskazane jest unikanie zbyt obfitych dań, szczególnie podczas kolacji czy
obiadokolacji; ostatni posiłek powinien być spożywany 2-3 godziny przed snem.
Jedzenie 4-5 urozmaiconych posiłków w ciągu dnia to podstawowa zasada
racjonalnego odżywiania się. Nasilaniu dolegliwości możne sprzyjać sytuacja
stresowa albo pora roku wiosna i jesień.
Niewskazany jest większy wysiłek fizyczny tuż przed jedzeniem, jak również tuz
po posiłku . po posiłku zaleca się mały odpoczynek.
Produkty i potrawy najczęściej powodujące dolegliwości
*suche nasiona roślin strączkowych;
*potrawy smażone;
*warzywa kapustne;
*papryka;
*cebula;
*frytki;
*jaja gotowane na twardo;
*świeże pieczywo;
*tłuste wędliny mocno wędzone;
*potrawy mocno przyprawione, szczególnie octem, papryką, pieprzem, solą;
*potrawy zbyt zimne lub zbyt gorące;
*alkohole;
*napoje gazowane;
*orzechy.
Niektóre owoce spożywane na surowo bywają źródłem dolegliwości.
Przykładowy jadłospis
I Śniadanie:
Płatki zbożowe mlekiem, pieczywo mieszane, tłuszcz do smarowania pieczywa, chuda
wędlina, świeże warzywa sezonowe, np. sałata, pomidor, herbata.
II Śniadanie:
Pieczywo mieszane, tłuszczo smarowania pieczywa, chuda wędlina lub twaróg,
warzywa lub owoce sezonowe.
Obiad:
Zupa koperkowa, ziemniaki, pulpety w sosie pieczarkowym, buraczki gotowane,
sałata, sok owocowy.
Podwieczorek:
Ciasto drożdżowe, owoce.
Kolacja:
Pieczywo mieszane, ryba duszona z warzywami, warzywa sezonowe.
|
