Ludzie od najdawniejszych czasów wprowadzili do swojego organizmu używki i narkotyki. Miały dawać wytrzymałość i waleczność wojownikom. Narkotyki były i są wykorzystywane również jako leki przeciwbólowe. Wiele osób sięga codziennie po używki (kawę, herbatę, napoje typu cola, zawierające kofeinę) ze względu na ich pobudzające działanie. Spożywanie w umiarkowanych ilościach są stosunkowo nieszkodliwe. Jednak narkotyki w przeciwieństwie do używek są niebezpieczne. Są to naturalne syntetyczne substancje odurzające. Powodują zmniejszenie wrażliwości centralnego układu nerwowego, hamują jego reaktywność. W zależności od rodzaju i wielkości dawki prowadzą do uspokojenia euforii, odurzenia lub snu narkotycznego.
Stosowanie narkotyków zawsze wiąże się z niebezpieczeństwem uzależnienia psychicznego i fizycznego. Zależność psychiczna to pragnienie przyjęcia narkotyku w celu wywołania stanu euforii lub uniknięcia złego samopoczucia.
Zależność fizyczna to przyzwyczajenie organizmu do danej substancji, której towarzyszą zjawiska tolerancji i objawy zespołu antynencyjnego. Tolerancja polega na konieczności stopniowego zwiększania dawki w celu osiągnięcia takiego efektu, jaki wcześniej występował po mniejszej ilości środka.
Zespół abstynecyjny charakteryzuje się dodatkowymi objawami fizycznymi, które pojawiają się po odstawieniu środka.
Niektóre narkotyki (np. kokaina) wywołują zależność psychiczną inne (np. heroina) zależność psychiczną i fizyczną.
Zażywanie narkotyków prowadzi do zaburzeń osobowości, wyniszczenia organizmu. Niesie zagrożenie zachorowania na wiele groźnych chorób (np. AIDS) Niepokojącym zjawiskiem jest to, że narkotyki zażywają coraz młodsze osoby, a także dzieci.

Objawy uzależnienia od narkotyków

Niepokojące objawy, na które powinni zwrócić uwagę rodzice to:

• nagłe zmiany nastroju dziecka
• pobudzenia na przemian z ospałością
• zaburzenia apetytu (zwiększenie łaknienia lub jego brak)
• izolowanie się od innych domowników
• wypowiedzi zawierające pozytywne opinie o narkotykach
• nagła zmiana przyjaciół
• kradzieże w domu
• nagłe wyjścia, późne powroty, nocowanie poza domem
• krótkie tajemnicze rozmowy przez telefon

Należy również zwrócić uwagę na zmiany w wyglądzie zewnętrznym:

• zmianę stylu ubierania się
• nawracające krwawienie z nosa
• ślady po wkłuciach na skórze

Czasami można zaobserwować zmiany w otoczeniu dziecka: dziecko nosi przy sobie fajkę, fifkę, nagle zainteresowało się hodowlą nieznanych roślin, w jego pokoju są plastikowe torebeczki z resztkami różnych substancji.

Przyczyny

Niektórzy ludzie zaczynają przyjmować narkotyki, często tylko po to by ubarwić sobie życie, aby dobrze się bawić w czasie dyskoteki. Stosują je nie tylko członkowie subkultur młodzieżowych i osoby z marginesu społecznego, ale także uczniowie i studenci przez egzaminem, menadżerowie, artyści. Narkotyki stały się coraz łatwiej dostępne, można je kupić nawet w niektórych szkołach. Rozwojowi uzależnienia sprzyja obniżenie nastroju, niska samoocena, wyobcowanie społeczne, niekorzystne warunki środowiskowe. Rodzice coraz częściej pochłonięci karierą zawodową nie mają czasu, by poświęcić go na rozmowę z dzieckiem. Dlatego trudno, im wychwycić pierwsze sygnały, że ich syn czy córka bierze narkotyki. Niestety, potem na ratunek może być już za późno.

Rodzaje narkomanów

• Marihuana (Grass, zioło) - pali się ją w fajce, fifce lub zmieszaną z tytoniem w postaci skrętów (joint), zażywana długotrwale prowadzi do zaburzeń osobowości, obniża potencję. Jeśli ktoś posługuje się argumentem, że marihuana jest taka samo niebezpieczna, jak legalne papierosy, to pamiętajmy, że np. w wielkiej Brytanii palenie tytoniu jest przyczyną ok. 100 000 zgonów rocznie. Marihuana stanowi zazwyczaj wstęp przed zażywaniem silnej działających narkotyków.
• Amfetamina (amfa, Speed, snif) ma postać białego proszku lub tabletek. Zażycie powoduje poczucie przypływu siły, prowadzi do przyspieszenia czynności serca i oddechu, rozszerzenia źrenic. Osoba zażywająca amfetaminę, jest pobudzona, gadatliwa, niekiedy agresywna. Po kilkugodzinnym ożywieniu dochodzi do wyczerpania i senności. Długotrwałe zażywanie prowadzi do depresji, myśli samobójczych, zaburzeń osobowościowych, chorób psychicznych, w skrajnych przypadkach do śpiączki i śmierci.
• Kokaina wyglądem przypomina mąkę, bardzo silnie uzależnia, najczęściej jest wciągana przez nos, może być wstrzykiwana. Ma krótkotrwałe działanie pobudzające. Potem przychodzi czas przygnębienia, a wraz z nim pokusa, by dawkę powtórzyć. Kokaina niekiedy wywołuje halucynację. Nadmierna dawka może prowadzić do śmierci w mechanizmie niewydolności krążeniowo-oddechowej. Crack jest forma kokainy przeznaczonej do palenia. Występuje w postaci beżowych lub białawych kamyków.
• Heroina jest narkotykiem, który silnie uzależnia fizycznie i psychicznie. W naszym kraju jest najbardziej popularna jako tzw. kompot, czyli polska heroina otrzymywana ze słomy makowej, przyjmowana dożylnie. Objawem zażycia heroiny są zwężone źrenice, senność, brak apetytu. Jej zażywanie prowadzi w krótkim czasie do wyniszczenia organizmu, zaburzeń w pracy układu pokarmowego, oddechowego, moczowego. Wśród narkomanów stosujących narkotyki dożylnie największy jest odsetek zakażonych wirusem HIV. Inną postać heroiny, przeznaczona do palenia jest „Brown sugar”.
• Ekstazy to coraz częściej zażywany preparat, zwłaszcza podczas imprez techno, ponieważ likwiduje objawy zmęczenia. Objawy zażycia tego narkotyku to zwężenie źrenic, nadmierne pocenie się, przyspieszenie czynności serca. Może dojść do trwałego uszkodzenia mózgu, nerek, wątroby, krwotoków.
  LSD (kwas) sprzedawany w postaci papierków nasączonych narkotykami, wywołuje halucynacje. Nawet po kilku latach od zażycia tego narkotyku mogą powrócić jako koszmary.

Leczenie

Najważniejsze jest zapobieganie występowaniu uzależnienia. W procesie leczenia decydujące jest uświadomienie sobie problemu, gdyż bez tego terapia nie przyniesie oczekiwanego rezultatu. Wyzdrowienie daje się uzyskać zaledwie w 10-15% przypadków. Uzależnienie psychiczne pozostaje prawdopodobnie na całe życie.
Zazwyczaj korzystny efekt przynosi umieszczenie osoby chcącej się leczyć z nałogu w tzw. społeczności terapeutycznej. Jest tam prowadzony wielomiesięczny cykl zajęć, mających na celu nie tylko uzdrowienie fizyczne, ale także powrót do normalnego życia.

Kuracja odwykowa prowadzona jest zazwyczaj w trzech etapach:

• Etap pierwszy ma na celu powrót do normalnego funkcjonowania organizmu, odtrucie go
• Etap drugi rozpoczyna się po całkowitym ustąpieniu objawów abstynencji, ze względu na nadal trwające uzależnienie psychiczne od środka narkotycznego, prowadzona psychoterapia musi odbywać się w warunkach całkowitego odstawienia narkotyku, terapeuci dążą do poznania cech osobowości chorego, którego skłoniły go do sięgnięcia po te środki
• Etap trzeci poświęcony jest przede wszystkim społeczne readaptacji osoby uzależnionej. Jedną z kontrowersyjnych metod leczenia jest stosowanie metadonu w przypadku opiatowego zespołu abstynencyjnego.

Dodatkowo można podawać witaminy z grupy B oraz witaminę C. Ważne jest podawanie dużej ilości płynów.

Hydroterapia

Zaleca się naprzemienne gorące i zimne natryski, które zmniejszają stan napięcia nerwowego, mają też działanie orzeźwiające.