Roślina ta należy do rodziny wargowych i jest półkrzewem występującym na polskich niżach, terenach piaskowych, słonecznych łąkach, pastwiskach, w rowach i lasach sosnowych. Rośnie w Europie, Ameryce Północnej oraz Azji i nie gardzi terenami położonymi wysoko w górach, spotykana jest nawet na wysokości 4500 m n. p. m w Himalajach.
Macierzanka ma charakterystyczne płożące się, wiotkie lub łukowato podnoszące się pędy. Liście są naprzeciwległe, drobne i lekko podwinięte. Mają jajowaty lub eliptyczny kształt i około 10 mm długości. Łodygi zakończone są główkowatym kwiatostanem złożonym z fioletowych, różowych lub białych, dwuwargowych kwiatów, które pojawiają się od czerwca. Owocem macierzanki jest poczwórna rozłupnia zawierająca sporo drobnych nasion.
Zioło znane jest ze swego antybakteryjnego i przeciwgrzybicznego działania.
Ziele zbiera się w pełni kwitnienie, zrywa się górne części pędów i suszy. Surowiec ma piękny aromat i korzenny, trochę gorzki smak. Swoje właściwości lecznicze zawdzięcza składowi, bowiem macierzanka bogata jest m.in. w olejek eteryczny ( np. tymol, który nadaje roślinie zapach podobny do tymianku), garbniki, gorycze, sole mineralne, kwasy organiczne i witaminę C .
Stosowana wewnętrznie
Wyciągi z ziela macierzanki piaskowej działają odkażająco, przeciwbakteryjnie, wiatropędnie, przeciwskurczowo, pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, usprawniają procesy trawienne, hamują rozwój drobnoustrojów jelitowych, pomagają w nieżytach żołądka i jelit, wzdęciach, zaparciach, osłabieniu łaknienia, obrzękach wątroby, krwawych wymiotach, niedokwaśności, nadmiernej fermentacji, bólach brzucha, zatruciach pokarmowych, wzmagają wydzielanie błon śluzowych gardła i oskrzeli, działają wykrztuśnie, stymulują czynności układu oddechowego, leczą uporczywy kaszel, nieżyty gardła, krtani, oskrzeli, koklusz, pomagają w anginie, grypie, przeziębieniu, bólach głowy, działają uspokajająco i regenerująco, zalecane są osobom w podeszłym wieku schorzeniach pęcherza moczowego i nerek; olejek z macierzanki leczy nieżyty oskrzeli, grypę i kaszel.
Stosowana zewnętrznie
Wyciągi z macierzanki stosuje się do płukania jamy ustnej i gardła, do irygacji pochwy i sromu; nacierania odwarami z ziela pomagają w reumatyzmie i zwichnięciach; to doskonały środek dezynfekujący, leczy ropiejące rany, owrzodzenia, krosty, trądzik, zapalenie torebek włosowych, ukąszenia owadów, oparzenia i inne choroby skóry; kąpiele w odwarze z ziela macierzanki działają uspokajająco, odświeżająco i wzmacniająco, pomagają w leczeniu reumatyzmu,
nerwobóli i podagry, zalecane są dzieciom osłabionym i chorym na krzywicę (po wyjściu z wanny nie należy się wycierać ręcznikiem, ale owinąć nim i położyć do łóżka).
Macierzanka polecana jest w bolesnym miesiączkowaniu.
