Zadaniem układu oddechowego człowieka jest dostarczenie tlenu do wszystkich komórek i odprowadzenie z nich zbędnych produktów przemiany materii, m.in. dwutlenku węgla. Skóra u człowieka pełni niewielką rolę w wymianie gazowej. Rolą układu oddechowego jest również ochrona dróg oddechowych i płuc przed drobnoustrojami i zanieczyszczeniami obecnymi we wdychanym powietrzu.
Układ oddechowy budują płuca i drogi oddechowe - górne (jama nosowa i gardło) oraz dolne (krtań, tchawica, oskrzela). Oskrzela główne wchodzą do płuc, rozdzielając się na oskrzeliki, zakończone pęcherzykami płucnymi. Płuca (dwa) są pęcherzykowatymi narządami o płatowatej budowie, otoczonymi dwiema warstwami opłucnej. Prawe płuco jest większe i dzieli się na trzy płaty, lewe na dwa.
Oddychanie polega na rytmicznych ruchach klatki piersiowej. Wdech jest czynnością aktywną, przepona i mięśnie międzyżebrowe kurczą się, a płuca rozciągają. Podczas biernego wydechu następuje rozkurcz, a płuca zapadają się. Oddychanie to czynność mimowolna i spontaniczna, chociaż wpływamy na częstość i głębokość oddechów.
Układ oddechowy jest wysoce narażony na choroby wirusowe i bakteryjne, wywołane drobnoustrojami obecnymi we wdychanym powietrzu. Najczęściej występujące choroby infekcyjne to:
- nieżyt nosa,
- przeziębienie,
- zapalenie dolnych dróg oddechowych (krtani, tchawicy, oskrzeli),
- grypa,
- angina.
- Rzadziej notuje się gruźlicę płuc.
Wiele chorób wynika z nałogowego palenia (nowotwory, rozedma płuc) oraz warunków pracy (choroby zawodowe – pylice, azbestoza). Układ oddechowy wiąże się z alergiami – katarem siennym czy astmą.
W tym rozdziale poznasz szczegółowo najczęstsze choroby układu oddechowego.